Teleskop Webba na tropie kosmicznej zagadki

Najnowsze obserwacje Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba przyniosły fascynujące odkrycie, które może pomóc rozwiązać jedną z największych zagadek współczesnej astronomii. Chodzi o precyzyjne określenie tempa ekspansji wszechświata, znanego jako stała Hubble’a.

Niezwykłe zdjęcie wykonane przez kamerę podczerwieni NIRCam uwieczniło supernową oddaloną o 3,6 miliarda lat świetlnych od Ziemi w sposób, który może całkowicie zmienić nasze rozumienie kosmicznej skali.

Zespół naukowców skierował uwagę teleskopu na gromadę galaktyk oznaczoną jako PLCK G165.7+67.0 (w skrócie G165), znaną z intensywnego procesu formowania gwiazd. To właśnie tam zaobserwowano niezwykłe zjawisko – supernową typu Ia, która pojawiła się na zdjęciu aż trzykrotnie, ukazując różne etapy eksplozji białego karła w układzie podwójnym.

Wygląda to cudnie

Dr Brenda Frye z Uniwersytetu Arizony porównała to zjawisko do obrazu w potrójnym lustrze, gdzie każde odbicie przedstawia tę samą osobę, ale w nieco innym ujęciu. W tym przypadku mamy do czynienia z soczewkowaniem grawitacyjnym – gromada galaktyk znajdująca się pomiędzy Ziemią a supernową działa jak gigantyczna soczewka, zakrzywiając i zwielokrotniając docierające do nas światło.

Co sprawia, że to odkrycie jest tak wyjątkowe? Otóż każdy z trzech obrazów supernowej reprezentuje inny moment jej ewolucji – od wczesnego etapu wybuchu, poprzez fazę środkową, aż po schyłkowy okres. Ta kosmiczna migawka pozwala astronomom na jednoczesne obserwowanie różnych stadiów życia gwiazdy, co jest niezwykle rzadkie i cenne z naukowego punktu widzenia.

Znaczenie tego odkrycia wykracza jednak daleko poza samą obserwację. Naukowcy wykorzystują takie zjawiska do precyzyjnego pomiaru stałej Hubble’a – parametru opisującego tempo ekspansji wszechświata. Dokładne określenie tej wartości ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia wieku i historii kosmosu.

Dotychczasowe pomiary stałej Hubble’a dawały różne wyniki, co prowadziło do gorących dyskusji w środowisku naukowym. Zespół kierowany przez dr Frye, analizując dane z tej niezwykłej supernowej, oszacował wartość stałej na 75,4 kilometra na sekundę na megaparsek, z pewnym marginesem błędu. To wynik zbliżony do pomiarów dokonywanych w naszym lokalnym otoczeniu kosmicznym, ale nieco odbiegający od wartości uzyskiwanych dla wczesnego wszechświata.

Gmail wprowadza nowe karty podsumowujące. Pojawi się również nowa sekcja

Ta rozbieżność, znana jako „napięcie Hubble’a”, stanowi jedno z najbardziej intrygujących wyzwań współczesnej kosmologii. Czy obserwacja supernowej SN H0pe (nazwa nadana przez naukowców, wyrażająca nadzieję na rozwiązanie tego problemu) pomoże rozwikłać tę zagadkę?

Naukowcy podkreślają, że potrzebne są dalsze obserwacje i analizy, aby zmniejszyć niepewności i uzyskać jeszcze dokładniejsze wyniki. Niemniej jednak to odkrycie otwiera nowe możliwości w badaniu fundamentalnych właściwości wszechświata.